Mama, która po urlopie macierzyńskim musi wrócić
do pracy, może zatrudnić nianię dla swojej pociechy. Państwo zapłaci za
opiekunkę składki ubezpieczeniowe. Z Urzędem Skabowym niania rozliczy
się sama.
Zawód:
niania. Wykonywany był od zawsze – przez babcie, ciocie, osoby młode i
starsze. Opiekunka do dziecka w dalszym ciągu należy do tzw. „szarej
strefy”. Tymczasem w październiku 2011 roku weszły w życie przepisy
ustawy żłobkowej z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do
lat 3. Dzięki nim niania ma szansę na uzyskanie normalnego
zatrudnienia, które zapewni jej ubezpieczenia społeczne, a okres pracy
będzie się jej liczył do przyszłej emerytury.
Niania,
zgodnie z ustawą, jest osobą fizyczną (a więc nie trzeba będzie
prowadzić działalności gospodarczej). Nie może nią być jednak jedno z
rodziców. Poza tym nie istnieją żadne ograniczenia dotyczące
pokrewieństwa pomiędzy nianią a rodzicami dzieci. Niania może zajmować
się jednym dzieckiem w wieku od 20 tygodnia życia do końca roku
szkolnego, w którym dziecko kończy 3 lata. W przypadku, gdy trzylatek
nie dostanie się do przedszkola, czas tej opieki wydłuża się o rok.
Rodzice
albo rodzic samotnie wychowujący dziecko mogą podpisać z nianią umowę
uaktywniającą. Jest to umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z
przepisami Kodeksu Cywilnego, stosuje się przepisy dotyczące umowy
zlecenia. Należy ją zawrzeć w formie pisemnej.
UMOWA UAKTYWNIAJĄCA POWINNA OKREŚLAĆ:
● strony umowy,
● cel i przedmiot umowy,
● czas i miejsce sprawowania opieki,
● liczbę dzieci powierzonych opiece,
● obowiązki niani,
● wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty,
● okres, na jaki umowa została zawarta,
● warunki i sposób zmiany umowy, a także zasady jej rozwiązania.
Gdy
rodzic zdecyduje się podpisać z nianią umowę, strony ustalają między
sobą wysokość pensji. Budżet państwa za pośrednictwem Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych finansuje składki niani na ubezpieczenia
emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz zdrowotne – od podstawy stanowiącej
kwotę nie wyższą niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę (1.500
złotych brutto w roku 2012). Jeśli rodzic zdecyduje się płacić
opiekunce więcej niż wynosi płaca minimalna, musi sam regulować składki
od podstawy stanowiącej kwotę tej nadwyżki. Niania może też dobrowolnie
przystąpić do ubezpieczenia chorobowego – składki na to ubezpieczenie
opłaca jej pracodawca.
Rodzic
w ciągu 7 dni od podpisania umowy z nianią musi dostarczyć do ZUS-u
dane dotyczące płatnika (swoje dane) i ubezpieczonego (zatrudnianej
niani). Niania i rodzic powinni pojawić się w ZUS-ie w celu złożenia
podpisów pod dokumentami zgłoszeniowymi. Wielu rodziców nie czuje się na
siłach, by wypełnić dokumenty samodzielnie. W dziale obsługi klienta
pomagają w tym pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Rodzic jest również zobowiązany do złożenia w ZUS-ie dokumentów
rozliczeniowych za nianię w terminie do 15 dnia miesiąca za miesiąc
poprzedni. W sporządzeniu owych rozliczeń również pomoże pracownik
zakładu ubezpieczeń. Jeśli wynagrodzenie niani nie będzie wyższe od
kwoty minimalnego wynagrodzenia i w kolejnych miesiącach podstawa
wymiaru składek nie ulegnie zmianie, to będzie to ostatnia czynność,
którą rodzic będzie musiał wykonać w trakcie ubezpieczania. Zostanie
zwolniony z obowiązku comiesięcznego składania deklaracji. Podczas
kolejnych miesięcy ZUS będzie powielał te dane w systemie
informatycznym. Warto tę pierwszą deklarację złożyć parę dni wcześniej,
np. do 10- tego dnia miesiąca.
Rodzic
(płatnik składek) zobowiązany jest do niezwłocznego informowania ZUS-u o
każdej zmianie mającej wpływ na opłacanie składek, w szczególności o
rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy uaktywniającej. W ciągu 7 dni od
rozwiązania umowy musi też wyrejestrować nianię z ubezpieczeń.
Wynagrodzenie
przysługujące niani na podstawie umowy uaktywniającej jest
zakwalifikowane do przychodów z innych źródeł. Rodzic jest zwolniony z
obowiązku podatkowego, nie pobiera i nie odprowadza do Urzędu
Skarbowego comiesięcznych zaliczek. Niania musi rozliczyć się z podatku
samodzielnie w rocznym zeznaniu podatkowym (PIT-36).
W
świetle nowych przepisów ustawy żłobkowej na stanowisko niani można
zatrudnić własną mamę, ciocię, pełnoletnią siostrę, kuzynkę, sąsiadkę
czy koleżankę. Opiekunka zyskuje ubezpieczenie i świadczenia
emerytalno-rentowe. Rodzic nie ma powodu, by martwić się o swojego
malucha, a dodatkowo nie musi płacić składek ZUS. Jest to doskonała
alternatywa np. dla babci dziecka, której brakuje lat pracy do
emerytury czy dla rodzeństwa lub znajomych, pozostających bez pracy.
Ustawa ma na celu uaktywnienie zawodowe takich osób.
ZUS OPŁACA SKŁADKI NIANI, GDY SPEŁNIONE SĄ NASTĘPUJĄCE WARUNKI:
● niania jest zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego,
● dziecko objęte opieką ma nie mniej niż 20 tygodni i nie więcej niż 3 lata,
● dziecko nie jest umieszczone w żłobku, klubie dziecięcym oraz nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna,
●
rodzice albo rodzic samotnie wychowujący dziecko są zatrudnieni,
świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej lub prowadzą
pozarolniczą działalność,
● pensja niani nie przekracza kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W
przypadku utraty przez rodziców albo rodzica samotnie wychowującego
dziecko zatrudnienia, zaprzestania świadczenia usług lub prowadzenia
działalności, składki niani będą opłacane przez Zakład Ubezpieczeń
Społecznych jeszcze przez 3 miesiące.